خبرآنلاین: جشمید پژویان اقتصاددان معتقد است اگرچه اقتصاد ایران نیازمند ارز یکسان در مراودات داخلی و بی المللی است اما لازمه اجرای این سیاست مهیا کردن شرایط در داخل کشور است تا تلاطم های ارزی، دولت و فعالان اقتصادی را تحت تاثیر قرار ندهد.
دوگانه نرخ ارز آزاد و شناورمدیریت شده مدتاست که بین فعلان اقتصادی و کارشناسان اقتصادی محل بحث است؛ برخی ا معتقدند قیمت ارز را باید به بازار سپرد تا عرضع و تقاضا برای آن نرخ تعیین کند و در مقابل گروهی معتقدند که دولت باید در تعیین نرخ ارز دخالت کند.
در جریان بررسی صلاحیت وزرای کابینه دوازدهم یکبار دیگر موضوع تعینین نرخ ارز مطرح شد.محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت بگیرد، در نشست های خود به طور متعدد اعلام کرده بود که طرفدار آزادسازی نرخ ارز نیست.او گفته بود:« علم اقتصاد می‌گوید مابه التفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی در هر سال اگر به میزان خاصی تعدیل نشود، مشکل ایجاد می شود همچنین افزایش نرخ تعرفه در حوزه تعرفه های موثر که خود مشکلاتی را به وجود می آورد و ناچاریم مشوق های قابل ملاحظه ای در حوزه های گوناگون برای جبران مافات پرداخت کنیم از این رو طرفدار آزادسازی ناگهانی نیستم اما باید به این سمت و سو حرکت درستی انجام شود که بار تکفل دولت در پرداخت ها به حداقل ممکن برسد.»
از طرف دیگر وزیر صنعت،معدن و تجارت به طور قاطع گفته بود که در شورای پول و اعتبار در زمینه رقابتی شدن نرخ ارز فریاد خواهد زد. برخی کارشناسان به جهت گیری وزیر جدید صنعت،معدن و تجارت چراغ سبز نشان داده و بخش خصوصی نیز خود را همسو با نظر وزیر می داند.
در همین خصوص، جشمید پژویان، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه در گفت و گو با خبرآنلاین با اشاره به شرایط حال حاضر اقتصاد کشور برای تک نرخی کردن ارز گفت:« در حال حاضر شرایط مناسبی برای تک نرخی کردن ارز در کشور نیست.»
او ادامه داد:«یکی شدن نرخ ارز بسیار کار درست و خوبی است و جلوی بسیاری از فسادها را می‌گیرد اما لازمه آن تغییر شرایط در بازار ارز است.»
پژویان بیان کرد:«بازار ارز خود به خود بر اساس عرضه و تقاضای ارز تعیین می شود. به همین دلیل است که نرخ ارز در بازار آزاد یک مسیر انحرافی نسبت به ارز رسمی به خود می گیرد و چون همگی به ارز رسمی دسترسی ندارند، در نتیجه یک مقدار تقاضا به بازار آزاد وارد می شود و در آن جا یک نرخ دیگری نسبت به ارز رسمی تعیین می شود.»
این کارشناس اقتصادی معتقد است هر چقدر این نرخ رسمی دورتر باشد، کنترل بانک مرکزی بر روی بازار آزاد کمتر شده و عملی‌کردن سیاست ارز تک نرخی دشوارتر می شود.
او اظهار کرد:« مسئله مهم در اقتصاد کشور این است که بزرگترین عرضه کننده و متقاضی ارز در ایران خود دولت است. بانک مرکزی عرضه می کند و دولت نیز متقاضی است.»
پژویان گفت:«در بخش هایی مانند پتروشیمی و آلومینیوم و غیره، بسیاری بنگاه های دولتی است؛در نتیجه حساب ارزشان با بخش‌خصوصی فرق می کند و یکی کردن این بنگاه ها با بخش‌خصوصی اشتباه است. اگر این بنگاه ها را از بخش‌خصوصی جدا کنیم، سهم بخش خصوصی در بازار ارز خیلی کوچک می شود.»
این کارشناس اقتصادی ادامه داد:« در واقع آن ها با عرضه و یا کم و زیاد کردن ارز، اثر زیادی در بازار ندارند. این بانک مرکزی است که این توانایی را می تواند داشته باشد. بانک مرکزی بالاترین توانایی برای یکسان سازی بازر ارز را زمانی دارد که شرایط اقتصاد پایدار باشد. یعنی نباید نگران باشند که به دلایلی مختلفی مانند هجوم یک دفعه مردم برای خریداری ارز، نیاز صادر کنندگان بخش خصوصی به ارز و یا به خصوص خود دولت که بخش عمده درآمدش از صادرات نفت است،بازار را دچار تلاطم کرده و موجب شود یک مرتبه دچار کمبود ارز شویم.»
پژویان بیان کرد:«یعنی بانک مرکزی باید در حدی ارز داشته باشد که بتواند بازار را کنترل کند. در شرایط کنونی به خصوص با توجه به بحث تحریم ها که مرتب مطرح می شود، به نظر من هنوز دشوار است که بانک مرکزی بتواند ارز را تک نرخی کند. در واقع در شرایط کنونی بسیار دشوار است که ارز تک نرخی شود.»
پیش از این ولی الله سیف رییس بانک مرکزی یکی از دلایل تک نرخی نشدن نرخ ارز را نابسامانی در شرایط بین المللی دانسته بود. او در یکی از مصاحبه های خود گفته بود :«بعد از برجام روابط زیادی برقرار شد اما به میزان مورد انتظار نرسید، فکر می کردیم بعد از برجام ارتباطات بانکی در شرایط مطلوبی قرار بگیرد و بتوانیم یکسان سازی نرخ ارز را عملیاتی کنیم اما چون روابط بین المللی ناکافی است، اجرای این برنامه به تاخیر افتاد اما بر اساس برنامه ریزی های انجام شده یکسان سازی نرخ ارز اوایل دولت دوزادهم عملیاتی خواهد شد.»
این در حالی است که با انتخاب غیر منتظره دونالد ترامپ به عنوان رییس جمهوری آمریکا، بلاتکلیفی ترامپ دربرابر توافق هسته ای و صحبت های نامشخص او در رابطه با تحریم های علیه ایران، شک و تردیدها درباره اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز را در بازار داخلی افزایش داده است؛ به همین دلیل هم برخی ها این موضوع را از دلایل تاخیر در تک نرخی شدن ارز می دانند.